وڏو الميو آھي تہ عربي سمنڊ ۾ سنڌ ۽ گجرات جي سرحدن ويجهو هندستاني ۽ پاڪستاني مهاڻن کي مڇي مارڻ دوران بي خبريءَ ۾ سامونڊي حدون پار ڪرڻ جي الزام ۾ گرفتار ڪيو ويندو آهي
عبدالله عثمان مورائي
منهنجا چار پٽ ۽ هڪ پوٽو انڊيا جي جيل ۾ قيد آهن ۽ ڪو آسرو ۽ ڪا خبر ناهي ته الائي اهي وري اسان سان ڪڏهن ملندا. اها رپورٽ سنڌ جي ھڪ صحافي منصور مغيريء پنهنجي يوٽيوب چينل تي هڪ ٻڍڙي عورت کان انٽرويو ڪندي هلائي.
اهو الميو اڄڪلهه ٻيء ٽيء ٻڌڻ ۾ اچي ٿو ته عربي سمنڊ ۾ سنڌ ۽ گجرات جي سرحدن ويجهو گرفتار ڪيل مهاڻن جي المئي ۾ هندستاني ۽ پاڪستاني مهاڻن کي مڇي مارڻ دوران بي خبر سامونڊي حدون پار ڪرڻ جي الزام ۾ گرفتار ڪيو ويو آهي. اهي مهاڻا اڪثر ڪري غريب ۽ پنهنجي گذر سفر لاءِ مڇي مارڻ تي ڀاڙيندا آهن ۽ انهن جو گذر سفر به رڳو ان مڇي مارڻ سان آهي. هڪ دفعو جيڪڏهن اهي ڪنهن به ملڪ جي هٿ چڙهي ويا ته پوء معني اتان کانپوء هڪ ڏکائيندڙ قصو شروع ٿئي ٿو جنهن ۾ انهن کي ڊگهي عرصي تائين جيلن ۾ رکيو ويندو آهي، ڪڏهن ڪڏهن انهن جي سزا پوري ٿيڻ کان پوءِ به اهي بيوروڪريٽڪ دير جي ڪري وطن واپس ناهن اچي سگهندا. اها صورتحال خطي ۾ هندستان ۽ پاڪستان جي وچ ۾ جاري تڪرارن ۽ تڪرارن جي ڪري انساني قيمت ۽ ڀوڳنا کي اجاگر ڪري ٿي.
ٻنهي پاسن جا مهاڻا مڇي مارڻ دوران اڪثر ڪري اڻڄاڻائيءَ ۾ يا واضح حد بندي يا نيويگيشنل سامان جي کوٽ جي ڪري هڪ ٻئي جي علائقن جي پاڻيء ۾ گم ٿي ويندا آهن، يعني حادثاتي طور تي سرحد پار ڪري ويندا آهن ۽ نتيجي ۾ انهن کي سامونڊي سيڪيورٽي ايجنسيون غير قانوني مڇي مارڻ جي الزام ۾ گرفتار ۽ قيد ڪن ٿيون، جن مان ڪيترائي پنهنجي سزا پوري ڪرڻ کان پوءِ به سالن تائين جيل ۾ رهن ٿا.
اهو هڪ انساني الميو ۽ بحران آهي جتي مهاڻن جي حراست انهن ۽ سندن خاندانن لاءِ وڏي سخت مشڪلاتن ۽ ذهني دٻاء جو سبب بڻجي ٿي، جيڪي پنهنجي بنيادي ۽ اڪيلي ڪمائيندڙ کي وڃائي ڇڏيندا آهن ۽ غربت ۽ مفلسي کي منهن ڏيندا آهن. ٻڌڻ ۾ اچي ٿو ته بيوروڪريٽڪ رڪاوٽن جي ڪري انهن مهاڻن جو وطن واپسي جو عمل اڪثر ڪري سست ۽ ڏکيو هوندو آهي جنهن ۾ سفارتخاني جي تصديق ۽ ٻين طريقيڪارن ۾ دير سان اهي مهاڻا پرڏيهي جيلن ۾ ڦاٿل رهندا آهن. ان سان گڏوگڏ وري ان سڄي معاملي ۾ سياسي مرضي جو فقدان به ٻنهي قومن طرفان مسئلي کي حل ڪرڻ ۽ مهاڻن جي آزادي کي تيز ڪرڻ لاءِ مسئلي کي وڌائي ٿو.
ڇرڪائيندڙ ڳالهه ته حراست ۾ رکيل اهي مهاڻا اڪثر ڪري جيلن جي خراب حالتن ۾ رهڻ تي مجبور هوندا آهن جتي مناسب طبي سهولتن جي کوٽ جي ڪري انهن جي صحت جا مسئلا پڻ ٿي پوندا آهن. هتي هڪ سوال اهو به پيدا ٿئي ٿو ته جن پنهنجي سزا پوري ڪئي آهي ۽ انهن کي آزاد نه ڪرڻ انساني حقن جي سنگين خلاد ورزي جا خدشا پيدا ڪري ٿو.
هاڪاري خبرون اهي به آهن ته ٻنهي ملڪن جا انساني حقن جا نمائندا ۽ صحافي ۽ ڪارڪن مسئلي بابت شعور رکن ٿا ۽ ان مسئلي کي اجاگر پڻ ڪندا اچن ٿا ۽ حراست ۾ ورتل انهن مهاڻن جي آزادي جي لاء وڪالت پڻ ڪن ٿا. مختلف وقتن تي اهو به ٻڌڻ ۾ ايندو اهي ته ٻنهي پاسي جون حڪومتون سفارتي ذريعن ذريعي انهن مهاڻن جي آزادي لاءِ ڳالهيون پڻ ڪنديون رهنديون آهن پر هاڻي شايد اهي ڳالهيون جنگ کان پوء بند هجن.
سنڌ ۽ گجرات جي سرحد ويجهو قيد ڪيل انهن مهاڻن جي صورتحال مان اهو واضع آهي ته ٻنهي ملڪن طرفان سامونڊي تڪرارن جي قيمت غريب ۽ بي پهچ انسان پيا ڀرين، معني وڙهن ڍڳا ۽ لتاڙجن ٻوٽا. بهتر ته ائين آهي ته ٻنهي ملڪن ۾ امن هجي ته جيئن ماڻهو خاص ڪري اهي مهاڻا ان سڄي ڀنور مان نڪرن ۽ پنهنجي روزي روٽي بي خوف ٿي ڪن. مالڪ سائين سڀني تي رحم ڪري ۽ ڪنهن جا پرين پيارا ائين اوچتو ڪنهن کان به پري نه ٿين ۽ ڪن به ظالمن جي ور نه چڙهن. اها اميد ۽ دعا ڪجي ٿي ته ان ٻڍڙي کي سندس چار پٽ ۽ پوٽو واپس ملندا ۽ وري اهي پنهنجي خاندان جي ڪفالت لاء ميدان ۾ لهندا. ٻنهي ملڪن ۾ جيڪڏهن امن ناهي ته سمنڊ ۾ ڪي واضع حدون ته مقرر ڪيون وڃن ته جيئن ڪير ڀلجي هرو ڀرو ڪنهن ٻئي پاسي نه هليو وڃي ۽ ان جي ڀوڳنا پوء هڪ ڇرڪائيندڙ خواب هجي.
____________________
عبداللہ عثمان مورائي سُئيڊن ۾ گرائونڊ واٽر انجنيئر ۽ ناميارو ليکڪ آھي
