سنڌ ۾ روڊ رستا ته تعمير ٿيا آهن، پر انهن رستن تي حفاظتي، ايمرجنسي، ۽ انسان دوست سهولتن جي سخت کوٽ آهي.
رستا ته هرڪو ٺاهيندو آهي، پر انسانيت سان جُڙيل رستا صرف ذميوار قومون ٺاهين ٿيون.
نثار ٻانڀڻ
اڄ جي دنيا ۾ ٽرانسپورٽ ۽ مواصلات صرف سفر جا ذريعا ناهن رهيا، پر معيشت، سماج، ۽ تحفظ جي بنيادي ڍانچي جا اهم جُز بڻجي چڪا آهن. موٽرويز ۽ هاءِ ويز ڪنهن به ملڪ جي ترقي، حڪومت جي ترجيحن، ۽ انسان دوست پاليسين جو عڪس ٿين ٿا. افسوس سان چوڻو پوي ٿو ته سنڌ جهڙي تاريخي، اقتصادي، ۽ ثقافتي طور تي اهم صوبي ۾ ٽريفڪ انفراسٽرڪچر ته تعمير ٿيا آهن، پر انهن رستن تي حفاظتي، ايمرجنسي، ۽ انسان دوست سهولتن جي سخت کوٽ آهي.
جديد مواصلات جو تصور: صرف رستا نه، محفوظ زندگيون
جديد دنيا ۾ موٽرويز کي صرف “رفتار” سان نه پر “تحفظ”، “انسانيت”، ۽ “ريسپانس” جي اصولن سان جوڙيو ويندو آهي. جديد مواصلاتي نظام جو مقصد آهي:
• وقت جي بچت
• حادثن کان بچاءَ
• حادثي جي صورت ۾ تُرت امداد
• مسافرن لاءِ هر 30-50 ڪلوميٽرن تي ريسٽ اسٽاپس (Rest Stops)
• ماحول دوست ۽ پائيدار ترقي
انهن تصوراتي اصولن کي جرمني، جاپان، آمريڪا، ۽ عرب اَمارات جهڙن ملڪن ۾ موٽرويز جي جوڙجڪ ۾ بنيادي حيثيت حاصل آهي.
عالمي مثال: ڪيئن هجي هڪ مثالي موٽروي؟
جرمني – آٽو بان (Autobahn):
• رفتار جي آزادي: پر حفاظت سان.
• هر 10 ڪلوميٽرن تي ايمرجنسي فون باڪس.
• سي سي ٽي وي مانيٽرنگ، فائر بريگيڊ، ايمبولينس، ۽ پوليس جو نيٽورڪ.
جاپان – ايڪسپريس ويز:
• زلزلي ۽ طوفان جي فوري اڳڪٿي وارا سسٽم.
• سيٽلائٽ تي ٻڌل گاڏين جي مانيٽرنگ.
• واءِ فاءِ، واش روم، فوڊ اسٽالن سان ليس ريسٽ اسٽاپس.
دبئي – شيخ زيد روڊ:
• 24/7 سرويلنس سسٽم.
• ايندڙ 5 ڪلوميٽرن جي موسم جي خبر ڊجيٽل بورڊ تي.
• گرمي يا طوفان ۾ فوري الرٽ سسٽم.
اهي مثال ڏيکاري رهيا آهن ته جديد هاءِ ويز جو مقصد صرف هڪ ھنڌ کان ٻئي ھنڌ تائين وڃڻ نه، پر تحفظ، عزت، ۽ سهولت سان منزل تائين پهچڻ آهي.
سنڌ جي صورتحال: موٽرويز، پر بغير روح جي
ڪهڙي کوٽ آهي؟
• ايمرجنسي فون باڪس موجود نه آهن.
• فائر بريگيڊ ۽ ريسڪيو سروسز جي غير موجودگي.
• پوليس جي وقت تي پهچڻ جو نظام ناهي.
• بغير ڇانوَ، پاڻي، يا ريسٽ اسٽاپس.
• ڪٿي ڪٿي ته بجلي به موجود نه آهي.
• حادثي جي صورت ۾ اسپتال تائين پهچائڻ جي ڪا مؤثر حڪمت عملي ناهي.
رستا ڪيئن هجڻ گهرجن؟ جديد، انسان دوست، محفوظ
سنڌ جي موٽرويز ۽ هاءِ ويز لاءِ هي سهولتون ضروري آهن:
1. هر 20 ڪلوميٽر تي ايمرجنسي باڪس يا ڊجيٽل ڪال پوائنٽ.
2. هر 50 ڪلوميٽر تي پراپر ري اسٽاپس (واش روم، پاڻي، کاڌو، ڇيانوَ).
3. سي سي ٽي وي مانيٽرنگ ۽ پوليس پيٽرولنگ جو مربوط نظام.
4. اسپتالن ۽ ريسڪيو يونٽن سان ڳنڍيل فوري ريسپانس سسٽم.
5. حادثي جي اطلاع لاءِ موبائل ايپ يا ٽال فري نمبر.
6. سياحت لاءِ آگاهي بورڊز ۽ ريسٽ ايرياز.
رستا ٺاهڻ ڪافي ناهي، تحفظ ڏيڻو پوندو
سنڌ ۾ ترقيءَ جي نالي تي موٽروي ۽ ھاءِ ويز ضرور ٺاهيا ويا آهن، پر انهن ۾ انسانيت، تحفظ، ۽ ايمرجنسيءَ لاءِ بنيادي سهولتون ناهن. روڊن جو هجڻ صرف انهن تي سفر ڪرڻ نه، پر محفوظ سفر ڪرڻ جو حق هجڻ گهرجي. اسان جي حڪومت، روڊ اٿارٽي، ۽ سيڪيورٽي ادارن کي گهرجي ته هو عالمي معيار کي نظر ۾ رکندي سنڌ جي روڊن تي عملي، فوري، ۽ انسان دوست پاليسيون اختيار ڪن. ڇو ته رستا ته هرڪو ٺاهيندو آهي، پر انسانيت سان جڙيل رستا صرف ذميوار قومون ٺاهين ٿيون.
____________
نثار ٻانڀڻ انگريزي، سنڌي ۽ اُردو م ڪالم، ڪھاڻيون ۽ شاعري لکي ٿو. سندس ليک سنڌ جي مختلف اخبارن ۾ شائع ٿيندا رھندا آھن
